Paslanmaz çelikler, içeriğinde en az %10,5 Krom (Cr) içeren çelik alaşımlarıdır.
Paslanmaz çeliklerin ayırt edici özelliği yüksek korozyon dayanımı'dır. Korozyon, metallerin çevre ile tepkimeye girdiği elektro-kimyasal bir prosestir. Paslanmaz çelik, altın platin rodyum gibi çoğu ortamda inert kalabilen (çevreyle tepkimeye girmeyen, korozyona uğramayan) soy metallerden değildir.
Paslanmaz çeliklerdeki yüksek korozyon dayanımını sağlayan unsur; havayla temas ettiği zaman malzeme yüzeyinin üzerinde, yüzeye kuvvetle tutunmuş, yoğun, sünek, çok ince ve saydam bir krom-oksit tabakası oluşmasıdır. Çok ince olan bu amorf tabaka, gereken pasiviteyi sağlayarak kimyasal reaksiyonlara karşı iç ve dış yapının korunmasını ve paslanmazlığı sağlar. Malzeme kullanılırken üzeri işlense veya çalıştığı yer itibariyle bu üstündeki tabaka yıpransa bile, bu tabaka kendini onararak eski özelliğine tekrar kavuşma özelliğine sahiptir. Titanyum (Ti) ve Alüminyum (Al) gibi malzemelerde de oluşan bu amorf tabaka, paslanmaz çeliğin değerini oldukça arttırır.
Paslanmaz çeliğin içine eklenen bu en az %10,5 Krom (Cr) oranı, çeliğin yüzeysel ve iç yapısının dış etkenlere karşı dayanmasını sağlayarak, paslanmasını engeller. Paslanmaz çeliğin düşük alaşımlı türleri atmosferik koşullara ve doğal suya; yüksek alaşımlı türleri ise asit, alkali çözeltileri ve klorür içeren ortamlara dahi dayanıklıdır.
Paslanmaz çeliklerin, mükemmel korozyon dayanımlarının yanı sıra, değişlik mekanik özelliklere sahip türleri mevcuttur. İçeriğine, Karbon (C), Nikel (Ni), Molibden (Mo), Sülfür (S), Titanyum (Ti), Bakır (Cu), Vanadyum (V), Niobyum (Nb), Nitrojen (N), Wolfram (W), Mangan (Mn) gibi elementler eklenerek veya çıkarılarak özellikleri değiştirilmektedir.
Krom (Cr) paslanmaz çeliklerde korozyon direncini sağlayan başroldeki elementtir. Ferrit dengeleyici bir metaldir, bu nedenle oda sıcaklıklarında yalın Fe-Cr alaşımları (%20 Cr) değerine dek hep ferritli bir iç yapıya sahiptir. Krom (Cr) %20 Cr değerini aşınca sigma evresi baş gösterir. Krom (Cr) kuvvetli bir karbür oluşturucudur.
Karbon (C) östenit dengeleyici bir elementtir. Akma dayanımı (yield strength) ve Çekme dayanımını (tensile strength) arttırarak paslanmaz çelik malzemeye sertlik ve dayanıklılık katar.
Nikel (Ni) östenit dengeleyici bir elementtir. Nikel (Ni) %8'e ulaştığında östenit bölgesi iyice genişler ve iç yapı östenitli kalır. Korozyon ve oksidasyon direncini çok arttırır. Yüksek veya düşük ısılarda mukavemeti ve darbe dayanımını arttırır.
Silisyum (Si) oksitlenme direncini arttırır, ısıya dayanıklı kalitelerde mutlaka katılır, ferrit dengeleyici bir elementtir.
Alüminyum (Al) da ısıya dayanıklı alaşımlarda kullanılır ve Silisyum'un (Si) etkisini güçlendirir.
Molibden (Mo) asitli ve klorür ortamlarda paslanmaz çeliğin pasivite'sini (edilgenlik) güçlendirir ve korozyon direncini arttırır.
Wolfram (W) bir ferrit dengeleyici ve karbür oluşturucudur. Malzemenin mekanik özelliklerini arttırmak için alaşıma eklenirler.
Titanyum (Ti) ve Niobyum (Nb) çok dengeli karbürler oluştururlar, östenitli paslanmaz çeliklere duyarlılaşmayı önlemek için katılırlar.
Mangan (Mn) da Nikel (Ni) gibi östenit dengeleyici bir elementtir. Paslanmaz çeliğin mukavemetini ve dayanıklılığını arttırır. Bazı kalitelerde maliyeti düşürme adına Nikel (Ni) azaltıldığında onun yerine geçer.
Nitrojen (N) temelde östenit dengeleyici bir elementtir ve etkisi Karbon (C) gibidir. Maliyeti düşürme adına bazı östenitli paslanmaz çeliklerde Nikel (Ni) azaltıldığında onun yerine geçer.
Bakır (Cu) zayıf bir östenit dengeleyicidir. Bazı ortamlarda korozyon direncini arttırmak için östenitli paslanmaz çeliklerin bileşimine katılır.
Sülfür (S) paslanmaz çeliklerin işlenebilirliğini arttırmak için eklenir. Fakat korozyon direncini ve kaynaklanma kabiliyetini düşürür.
Düşük ve yüksek sıcaklıklarda kullanılabilen paslanmaz çelik türleri mevcuttur. Standart östenitik paslanmaz çelik kaliteleri 700°C ısıya kadar özelliklerini korurken, Nikel (Ni) ve Krom (Cr) miktarları arttırılmış kalitelerde ısı dayanımı 1150°C'ye kadar çıkabilir. Kaliteler hakkında detaylı bilgiyi websitemizin kaliteler bölümünde bulabilrsiniz. 3AS stoklarında her türlü ısı dayanımına uygun malzemeler mevcuttur.
Kesme, kaynaklama, sıcak ve soğuk şekillendirme, ıslah etme ve talaşlı imalat işlemlerine uygun türleri mevcuttur. Yukarıda belirtilen çeşitli elementler eklenerek veya çıkartılarak paslanmaz çeliklerin kullanım alanları çeşitlendirilmiştir. Hemen hemen her uygulama için farklı bir paslanmaz çelik kalitesi vardır. Paslanmaz çeliklerin doğru kullanımı için, kullanım alanına en uygun paslanmaz çelik kalitesi tercih edilmelidir. Aksi halde malzeme daha kalifiye bir kalitede bile olsa istenen sonucu vermez. Kullanım alanlarına göre en uygun paslanmaz çelik kalitesi için 3AS ekibi ile iletişime geçebilirsiniz.
Paslanmaz çeliklerin mekanik dayanımları sayesinde, normal çelik malzemelerin kullanıldığı yerlerde daha düşük çap ve kalınlıklarda malzemeler kullandırılarak maliyetlerin düşmesi sağlanır. Doğru kalitede paslanmaz çelik kullanımı, hangi kullanım alanında olursa olsun, alternatif malzemelere göre çok daha verimlidir. Fiyat bakımından çelikten daha pahalı olmasına rağmen, az bakım isteyen, bakımı ucuz ve kolay, uzun ömürlü ve dayanıklı malzemelerdir. Malzemelerin toplam ömür maliyeti düşüktür, böylece paslanmaz çelik uzun vadede karbon çelikten daha ekonomiktir.
Paslanmaz çeliklerin hijyenik ve kolay temizlenebilir olması, bu malzemelerin medikal aletler, mutfak, ev eşyaları, gıda ve ilaç sanayinde sık sık karşımıza çıkmasına neden olur. Bu tip sektörler için paslanmaz çelik vazgeçilmez ve alternatifsiz bir malzemedir.
Paslanmaz çelikler çok farklı yüzey seçenekleri ile karşımıza çıkar. Bu yüzeylerin görünümünün estetik oluşu ve bakımının kolay oluşu alternatif malzemelere karşı tercih sebebi oluşturur. Paslanmaz çelik malzemeler taşlı, fırçalı, satineli, parlak olarak yüzey işlemi görebilir. Paslanmaz çeliğin belirli kaliteleri ayna parlaklığına varıncaya dek polisaj alabilir. Paslanmaz çelik malzemelere desenli yüzey verilebilir. Bu özellikleriyle paslanmaz çelikler dekorasyonun her alanında karşımıza çıkar.
Paslanmaz çelikler çevre dostu ve tümüyle geri dönüşümlü malzemelerdir.
Nüfus artışı, şehirleşme, kaynak kıtlığı gibi global trendler dünyada uzun ömürlü ve dayanıklı malzeme ihtiyacını arttırmaktadır. Paslanmaz çeliğe olan talep ve paslanmaz çelik tüketimi bu nedenle gün geçtikçe artmaktadır.
Östenitik paslanmaz çelikler, alaşımında minimum %10.5 ile %26 arasında Krom (Cr), ve minimum %8 ile %36 arası değişen miktarlarda Nikel (Ni) içeren kimyasal aşınmaya (korozyon) ve yüksek ısıya dayanımı olan gruptur. Nikel (Ni), çelik yapıyı tamamen östenitik yapar. Nikel (Ni) malzemeye süneklik, geniş sıcaklık aralığında çalışma olasılığı ve iyi kaynaklanabilirlik kazandırır.
Manyetik özelliği yoktur. Bu alaşımlar mükemmel seviyede şekillenebilirlik, korozyon direnci ve kaynaklanabilirliğe sahiptirler. İçerdiği düşük Karbon (C) sebebiyle ısıl işleme tabi tutulamazlar. Paslanmaz çelikler içinde en çok bilinen ve kullanılan kaliteler bu grubun içerisindedir. Gerek kalite sayısı, gerekse alaşım elementlerinin oran çokluğu açısından en zengin gruptur.
AISI 304, paslanmaz çeliğin en çok kullanılan kalitesidir. 304 Kalite Çeliklere, (+) Nikel (Ni) ve Molibden (Mo) katılarak 316 ve 316L kaliteleri elde edilir. Asitli ortamlarda noktasal paslanmaya dayanım sağlanır. 316Ti kalitede Titanyum (Ti) ilavesiyle daha yüksek sıcaklıklarda 316L kaliteye göre daha yüksek mekanik dayanım elde edilir.
321 Kalitede, 304'ün kimyasal kompozisyonuna, Nikel (Ni) artırılıp, Titanyum (Ti) eklenerek ve Karbon (C) azaltılarak, daha yüksek sıcaklık dayanımı ve daha yüksek aşınma mukavemeti sağlanmıştır.
309S ve 310S gibi yüksek Kromlu (Cr) ve Nikelli (Ni) Kaliteler yüksek sıcaklıklarda ve ateşle temas eden yerlerde dayanımları özelliğiyle tercih edilir.
Paslanmaz çelik termal iletkenliği, alüminyumdan 10 kat, çelikten 4 kat daha düşüktür. Dış cephelerde soğuğun içeri iletilmesi düşüktür.
Kalitelerin sonlarındaki “L” uzantısı (304L, 316L gibi) içerisindeki Karbon'un (C) azaltıldığı ve malzemenin yumuşatılarak kaynak kabiliyetinin arttırıldığı anlamına gelir. Soğuk halde bile iyi şekillendirilme özelliğine sahiplerdir.
Östenitik Çelikler esnek ve sıkı bir iç yapıya sahiptir. Alaşımlarındaki düşük Karbon (C) oranı sebebiyle ısı ortamlarında sertleşmediklerinden kaynak bağlantıları uygundur. Diğer taraftan ısı iletimleri düşük, genleşmeleri yüksek olduğundan kaynakta malzemenin eğilmesini veya çarpılmasını önlemek için ısı girdisi düşük tutulmalıdır.
Östenitikler genellikle Çubuk, Lama, Altıköşe, Köşebent, Dörtköşe, Rulo, Sac, Şerit, Boru, Profil, Elek Teli, Fittings. formlarında bulunurlar. 3AS bünyesinde östenitikleri Çubuk, Lama, Köşebent, Altıköşe, Dörtköşe, Rulo, Sac, Şerit, Boru, Profil, Elek Teli formlarında hazır stoktan bulabilirsiniz.
Martensitik paslanmaz çelikler içlerinde %12.5 - 18 arası Krom (Cr) ve % 0.10 ile 1 arası Karbon (C) ihtiva eder. Bu alaşımlar geniş bir alalıkta kullanılabilir, yüksek sertlik seviyeleri elde edecek şekilde ısıl işleme tâbi tutulabilirler.
Martensitik grubunun tamamı manyetiktir.
AISI 420 kalite, grubun en çok kullanılan kalitesidir. Martensitik grubunun AISI 410 hariç, hemen hepsi ısıl işlemle sertleştirilebilir. Martensitik grubunun sertleştirilebilme özelliği; Yüksek Çekme - Sürtünme - Yorulma dayanımı gerektiren yerlerde kullanım için idealdir. En düşük karbon oranı AISI 410 kalitede bulunup, ülkemizde nadiren, sadece sac formatında bulunmaktadır.
AISI 431 kalite, nikel ilavesi sayesinde sunduğu iyileştirilmiş korozyon dayanımı ile günden güne artan bir şekilde tercih sebebi olmaktadır. Bu kalitenin de ısıl işlem ile sertleştirilmesi mümkündür.
Isıl işlemden sonra, 45 ila 60 Rockwell'e kadar sertlik dereceleri alabilirler. Karbon oranı %0.17’nin altındaysa malzeme sertliği 45 Rockwell'in üstüne çıkmaz. Malzemedeki Karbon (C) oranı düştükçe ısıl işlem sonrası sertlik (Rockwell) oranı da düşer.
Orta derecede korozitiflerdir. En fazla 400 °C'ye kadar sıcaklıktaki uygulamalarda kullanılabilir. Isı düzeyi 650 °C'nin üstüne çıkarsa malzeme yapısı bozulur.
Ürün tipine bağlı olarak Tavlanmış veya Islah edilmiş durumda pazara sunulur. Tavlanmış olarak alınan ürünler şekil verildikten sonra ıslah işlemine (su verme + temperleme) tâbi tutulur. Temperleme sıcaklığı değiştirilerek değişik özellik kombinasyonları elde edilir. En iyi korozyon dayanımını elde etmek için, tavsiye edilen ısıl işlem sıcaklıklarına tam olarak uyulması çok önemlidir. Bu grubun kaynak kabiliyeti çok düşüktür, ayrıca bu grup malzeme boru formunda bulunmaz.
Ferritik paslanmaz çelikler, düşük karbonlu ve %11 - 30 Krom (Cr) içeren paslanmaz çeliklerdir. Bu gruptaki başlıca alaşım elementi Krom (Cr) ve ardından Molibden (Mo)'dir. Ferritik grubunun tamamı manyetiktir. En çok kullanılan türü 430 kalitedir.
Yapı itibariyle yumuşak çeliklere benzerler, ancak korozyon dayanımları yüksektir. İçerilerinde en az %11 ile en fazla %30 arasında Krom (Cr) ve az miktarlarda Karbon (C), Azot (N), Nikel (Ni) gibi östenit elementler eklenmektedir.
Ferritik grubun darbe dayanımı ve kaynak edilebilme kabiliyetleri düşüktür. Bu özelliklerin düşük olması, malzemenin kırılganlığının yüksek olması anlamına gelir. Bu sebepten dolayı, makina parçası olarak kullanımları, özellikle kaynaklı montajlar ve kalın kesitler için sınırlıdır. Östenitik çelikler kadar kolay şekillendirilemezler.
Ferritik kaliteler düşük ısıl genleşmeye, yüksek ısı geçirgenliğine ve yüksek sünme dayanımına sahiptirler.
Bu grubun bazı kullanım alanları; otomobil şasi ve egzoz parçaları, bazı mutfak ekipmanları, sıcak su tankları, çamaşır makinası tamburları, klima kanalları, barbekü ızgaraları gibidir. Atmosferik korozyona ve oksidasyona karşı olan dayanımları ise önemli avantajlarıdır.
Ferritik grubu, içeriğinde düşük Karbon (C) içerdiğinden ısıl işlem ile sertleştirilemez, sadece tavlanmış durumda kullanılır. Ferritik çeliklerin orta ile iyi derecede olan korozyon dayanımı, kimyasal kompozisyonlarındaki Krom (Cr) miktarının artması ile doğru orantılı olarak iyileşir.
Ferritikler Krom (Cr) oranına göre 3 ana gruba ayrılırlar:
Krom miktarı % 11 - 13 arasında olanlar: (409, 410S, 1.4003 Kaliteleri) Krom oranı düşük olan 1. grupta orta derecede oksidasyon ve korozyon dayanımı yanında, düşük fiyat ve iyi imalat özelliklerine sahiptir. Otomotiv egzost parçalarında kullanılan bu grubun en çok kullanılanı 409 kalitedir.
Krom miktarı % 14 - 18 arasında olanlar: (430, 434, 436, 439, 430Ti, 441, 444 Kaliteleri) Orta derecede krom içeren ve otomotiv parçaları ve mutfak gereçleri yapımında kullanılan, darbe dayanımı ve kaynak kabiliyeti düşük olan kalitelerdir. Bu grupta bazı kalitelere Molibden (Mo) eklenerek ekstra korozyon direnci sağlanmıştır.
Krom miktarı % 19 - 30 arasında olanlar (Süper Ferritikler): (442 ve 446 kaliteleri) Bu grup Ferritik kalitelerden ayrı incelenir, özel kalitelerdir. Yüksek korozyon ve oksidasyon dayanımı gereken yerlerde tercih edilirler.
Ferritik kaliteler, Östenitik malzemelerden daha düşük maliyetlidir. Bu yüzden kullanımları halinde ürün ve uygulamada sorun yaratmayacak durumlarda tercih edilirler. Ferritik kalitelerin manyetik olması Östenitik kalitelere kıyasla tercih edilebilirliğini azaltmaktadır, fakat bazı uygulama alanlarında bu dezavantajı avantaja dönüşmektedir. Ankastre buzdolabının manyetik olması bunun bir örneğidir.
Karbon çeliğe kıyasla Ferritik grubu, korozyon direnci, düşük toplam ömür maliyeti, uzun ömürlülük, estetik çekicilik gibi Paslanmaz Çeliğin sahip olduğu tüm avantajlara sahiptir.
Ferritikler genellikle Çubuk, Sac ve Dikişli Boru formlarında bulunurlar. 3AS stok portföyünde ferritikleri Çubuk, Rulo ve Levha formlarında hazır stoktan bulabilirsiniz. Rulo ve levhalarda 430, 409, 410S ve 1.4003 kalitelerde, çubuklarda ise 430L ve 430F kalitelerde stoklar mevcuttur.
Dubleks (Duplex) paslanmaz çeliklerin mikro yapısı östenit ve ferritin karışımından meydana gelmektedir.
Yüzde % 16 ile 28 arası yüksek oranda Krom (Cr), % 4,5 ile 8 arası orta miktarda Nikel (Ni), % 2.5 ile 5 arası Molibden içeren çeliklerdir. Dubleks (Duplex) grubunun en çok kullanılan kaliteleri 1.4462 ve 1.4362’dir.
İç yapılarından dolayı aynı anda, hem iyi mukavemet ve hem de iyi düzeyde korozyon dayanımına sahiplerdir. İçeriğindeki Nikel (Ni) miktarı en çok %8 olup, bu oran bütün içyapının östenitik olması için yetersizdir. Hemen hemen eşit miktarlarda Ferrit ve Östenit fazlarından oluşan mikro yapıya sahip bu yüksek alaşımlı paslanmaz çelik grubuna Dubleks (Duplex) denmektedir.
Aynı anda hem ferritik olmaları, hem de östenitik yapıya sahip olmaları; manyetikliklerini koruyup, yüksek mekanik özelliklere ve yüksek korozyon direncine sahip olmasını sağlamaktadır.
Gerilme korozyon dayanımı oldukça yüksektir. Östenitik ve ferritik çeliklere göre daha yüksek mekanik dayanıma sahiptir. İçeriğindeki yüksek molibden; asitli ve deniz ortamlarında 316 serisinden daha uzun süre dayanımını sağlar.
Östenitiklere göre daha iyi gerilme korozyonuna, ferritiklere göre de daha iyi çekme dayanımına sahiplerdir. Korozif ortamlarda dâhi çok uygun yorulma dayanımları vardır. Manyetiktirler ve ısıl işlem ile sertleştirilemezler.
Özellikte orta sıcaklıklarda, ısı değiştiricilerinde, petrokimya tesislerinde, deniz ve tuzlu su ortamlarında, kimyasal ortamda kullanılacak aparat imalatında, arıtma tesislerinde ve petrol platformlarında kullanılırlar.
PH çeliği olarak bilinen bu grup, çökelim sertleşmesi anlamında olup, İngilizce “precipitation hardening” teriminden gelmektedir.
Bu grubun östenitli, yarı östenitli ve martensitli olarak 3 türü vardır. Hepsi de yaşlandırma işlemleriyle sertleştirilirler. Bu 3 grubun genel özelliği; orta-iyi derecede korozyon direncine sahip olması ve çok iyi derecede mekanik özelliklere sahip olmalarıdır.
Bu malzemeler genel olarak orta-zor derecede işlenebilirliğe sahiptirler. Ayrıca bu malzemelerin genel özelliği tamamının manyetik bir yapıya sahip olmasıdır.
Bu çeliklere çökelme sertleşmesi uygulanabilir ve düşük Karbon (C) oranlarına rağmen, 44 HRC sertliğe kadar çıkabilirler. Çökelti oluşumunu sağlamak için Alüminyum (Al), Titanyum (Ti), Niyobyum (Nb) ve Bakır (Cu) elementleri eklenir.
Bu çelikler iyi esnekliğe ve kopma dayanımına, orta ile iyi derece arasında korozyon dayanımına sahiptirler. Ancak aşınma dayanımları çok iyi değildir.
Uçak, savunma, uzay sanayinde yüksek mukavemet/ağırlık oranı ve korozyon direnci gereksinimi olan ortamlarda kullanılmaktadır.
Paslanmaz çelik rulo, paslanmaz çeliğin en yaygın bulunduğu şekillerden biridir. Paslanmaz çelik yassı malzemeler genellikle 12 mm kalınlığa kadar rulo olarak üretilir.
Bu malzemeler rulo şeklinde kullanıldığı gibi, servis merkezimizde bulunan makine parkında yer alan doğrultma ve boy kesme, dilme veya taşlama proseslerinden geçip ihtiyaca yönelik olarak kişiselleştirilebilir.
Boy Kesme Hattı'nda, malzemeler leveller (doğrultucu)'dan geçirilip doğrusallığı kazandırıldıktan sonra talep edilen boyda kesilir. Bu esnada malzemeye kağıt veya pvc kaplama da yapılabilir. Böylece standart boylar yerine, müşterinin talep ettiği boylarda malzeme temin edilerek fire verilmesinin önüne geçilir.
Dilme Hattı'nda, yukarıda bahsedilen boy kesimin aksine, enden kesim yapılır. Böylece rulonun genişliği arzu edilen genişliğe ulaştırılır. Dilme hattında birkaç mm'lik kenar kesme yapılabileceği gibi, dar rulo veya 3AS'da minimum 10 mm'ye kadar inen genişliklerde şerit üretimi de yapılabilir. Bu esnada malzemeye kağıt veya pvc kaplama da yapılabilir. Dilme işlemi uygulanan saclarda daha sonra boy kesme, hatta taşlama işlemi yapılıp müşteri talebine birebir uygunlukta malzeme temin edilebilir. Böylece standart enler yerine, müşterinin talep ettiği enlerde malzeme temin edilerek fire verilmesinin önüne geçilir.
Taşlama Hattı'nda, 2B veya BA yüzeyli yassı malzemelere yüzey taşlama işlemi uygulanarak fırçalanmış yüzeyler elde edilir. Bu esnada malzemeye kağıt veya pvc kaplama da yapılabilir. Taşlı yüzeylerin en sık karşımıza çıkanları No4 ve Scotch Brite yüzeylerdir. Soğuk çekim ve tavlama üzerine skinpass uygulanan 2B mat yüzeyden farklı olarak, taşlı yüzeyler dekorasyonda ve özellikle ankastre ürünlerde daha sık tercih edilirler.
Paslanmaz çelik rulolar, 3AS stoklarında çok çeşitli kalitelerde ve üretimi olan tüm ticari ebatlarda bulunmaktadır. Servis merkezimizdeki makine parkımızın kapasitesi, dünyada üretimi olan tüm paslanmaz çelik ruloların, müşteri talebine uygun hale getirilmesine fiziken elverişli olarak planlanmış ve uygulamaya geçirilmiştir. Bu da, fiziken üretilmesi mümkün olan her türlü paslanmaz çelik rulo'nun 3AS üzerinden temin edilebilmesi anlamına gelir.
Paslanmaz çelik levha (Paslanmaz çelik sac), paslanmaz çeliğin en yaygın bulunduğu şekildir. Paslanmaz çelik yassı malzemeler genellikle 12 mm kalınlığa kadar rulo olarak üretilir. 14 mm ve sonrasında üretim levha olarak yapılır. Paslanmaz çeliğin tüm ebatları rulodan boy kesme ve gerekirse dilme işlemi ile levhaya dönüştürülerek satışa sunulabilir.
Paslanmaz Çelik Servis Merkezimizde, levhaların en, boy ve yüzeyleri, makine parkında yer alan boy kesme, dilme veya taşlama hatlarında geçirilip ihtiyaca yönelik olarak kişiselleştirilebilir.
Boy Kesme Hattı'nda, malzemeler leveller (doğrultucu)'dan geçirilip doğrusallığı kazandırıldıktan sonra talep edilen boyda kesilir. Bu esnada malzemeye kağıt veya pvc kaplama da yapılabilir. Böylece standart boylar yerine, müşterinin talep ettiği boylarda malzeme temin edilerek fire verilmesinin önüne geçilir.
Dilme Hattı'nda, yukarıda bahsedilen boy kesimin aksine, enden kesim yapılır. Böylece rulonun genişliği arzu edilen genişliğe ulaştırılır. Bu esnada malzemeye kağıt veya pvc kaplama da yapılabilir. Dilme işlemi uygulanan saclarda daha sonra boy kesme işlemi uygulanıp ve malzeme paslanmaz çelik levha'ya dönüştürülebilir. Gerekirse taşlama işlemi yapılıp müşteri talebine birebir uygunlukta malzeme temin edilir. Böylece standart enler yerine, müşterinin talep ettiği enlerde malzeme temin edilerek fire verilmesinin önüne geçilir.
Taşlama Hattı'nda, 2B veya BA yüzeyli yassı malzemelere yüzey taşlama işlemi uygulanarak fırçalanmış yüzeyler elde edilir. Bu esnada malzemeye kağıt veya pvc kaplama da yapılabilir. Taşlı yüzeylerin en sık karşımıza çıkanları No4 ve Scotch Brite yüzeylerdir. Soğuk çekim ve tavlama üzerine skinpass uygulanan 2B mat yüzeyden farklı olarak, taşlı yüzeyler dekorasyonda ve özellikle ankastre ürünlerde daha sık tercih edilirler.
Paslanmaz Çelik Servis Merkezi'mizdeki makine parkının kapasitesi, dünyada üretimi olan tüm paslanmaz çelik levha'ların, müşteri talebine uygun hale getirilmesine fiziken elverişli olarak planlanmış ve uygulamaya geçirilmiştir. Bu da, dünyada üretimi olan her türlü paslanmaz çelik levha'nın müşteri talebine uyarlanarak 3AS üzerinden temin edilebilmesi anlamına gelir.
Paslanmaz çelik çubuk, paslanmaz çelik uzun grubunda en çok kullanılan malzemedir. Çubuk yuvarlak kesitli malzemelere verilen isimdir, malzeme şekilli ise dörtköşe çubuk, altıköşe çubuk gibi isimler alabilir.
Paslanmaz çelik çubukların üretim aralığı fiziken minimum Ø2 mm'dir. Maksimum çap Ø1000 mm'lere kadar çıkar fakat ticari olarak satılan ebatlar Ø500 mm çapına kadardır. Paslanmaz çelik çubuklar, stoklarımızda yer alan östenitik, martensitik, ferritik ve dubleks (duplex) kalitelerin yanı sıra özel kalitelerde de bulunur, fakat bu kalitelerin kullanım alanı yaygın değildir.
Paslanmaz çelik lama, paslanmaz çelik uzun grubunda dikdörtgen kesitli dolu malzemeye verilen isimdir. 90 derece kesitli dolu malzemeler arasında bulunan iki çeşitten biridir. Diğer malzeme ise kesit ebatlarının aynı olması durumunda ortaya çıkan dörtköşe malzemelerdir.
Paslanmaz çelik lama'ların üretim aralığı fiziken minimum 10x5 mm'dir. Paslanmaz çelik lama'lar 10x5mm, 15x5 mm ve 15x10 mm gibi ebatlarda soğuk çekim olarak üretilirler. Üretim lamalar 20x3 mm ve sonrası Sıcak çekilmiş, tavlanmış ve asitlenmiş (HRAP) kondisyonda bulunurlar. Maksimum ebatlar 200x50 mm'lere kadar çıkar, fakat ticari olarak satılan ebatlar 150x40 mm ebatına kadardır. Paslanmaz çelik lama'lar stoklarımızda yer alan östenitik kalitelerin yanı sıra özel kalitelerde de bulunur, fakat bu kalitelerin kullanım alanı yaygın değildir.
Paslanmaz çelik köşebent, paslanmaz çelik uzun grubunda L kesitli dolu malzemeye verilen isimdir. Bu tip malzemelerin U veya I kesitli şekillerinin de dünyada üretimi mevcuttur.
Paslanmaz çelik köşebent üretim aralığı fiziken minimum 20x20x3 mm'dir. Paslanmaz çelik köşebent'ler tüm ebatlarda Sıcak çekilmiş, tavlanmış ve asitlenmiş (HRAP) kondisyonda bulunurlar. Maksimum ebatlar 300x300x20 mm'lere kadar çıkar, fakat ticari olarak satılan ebatlar 100x100X10 mm ebatına kadardır. Paslanmaz çelik köşebent'ler stoklarımızda yer alan östenitik kalitelerin yanı sıra özel kalitelerde de bulunur, fakat bu kalitelerin kullanım alanı yaygın değildir.
Paslanmaz çelik tel, paslanmaz çelik uzun grubunda kangal halinde satılan bir malzemedir.
Paslanmaz çelik tellerin üretim aralığı makaralara sarılı olarak mikron seviyelerine kadar inebilir. Maksimum çap Ø15 mm'lere kadar çıkar fakat ticari olarak satılan ebatlar Ø1 - 12 mm arasıdır. Paslanmaz çelik tel'ler, stoklarımızda yer alan östenitik ve ferritik kalitelerin yanı sıra özel kalitelerde de bulunur, fakat bu kalitelerin kullanım alanı yaygın değildir.
Paslanmaz çelik dörtköşe (kare çubuk), paslanmaz çelik uzun grubunda kare kesitli dolu malzemeye verilen isimdir. 90 derece kesitli dolu malzemeler arasında bulunan iki çeşitten biridir. Diğer malzeme ise kesit ebatlarının farklı olması durumunda ortaya çıkan lama malzemelerdir.
Paslanmaz çelik dörtköşe çubukların üretim aralığı fiziken minimum 4x4 mm'dir. Paslanmaz çelik dörtköşe malzemeler soğuk çekim olarak üretilirler. Paslanmaz çelik dörtköşe'ler stoklarımızda yer alan östenitik kalitelerin yanı sıra özel kalitelerde de bulunur, fakat bu kalitelerin kullanım alanı yaygın değildir.
Paslanmaz çelik altıköşe, paslanmaz çelik uzun grubunda altıgen kesitli dolu malzemeye verilen isimdir.
Paslanmaz çelik altıköşe çubukların üretim aralığı fiziken minimum SW 4 mm'dir. Maksimum ebatları SW 75 mm'ye kadar çıkar. Paslanmaz çelik altıköşe malzemeler soğuk çekim olarak üretilirler. Paslanmaz çelik altıköşe'ler stoklarımızda yer alan östenitik kalitelerin yanı sıra özel kalitelerde de bulunur, fakat bu kalitelerin kullanım alanı yaygın değildir.
Paslanmaz çelik dikişli boru, paslanmaz çelik uzun grubunda dolu olmayan (oyuk/hollow) malzemelerden birisidir. Yuvarlak kesitli form boru, kare veya dikdörtgen kesitli formlar profil olarak adlandırılır.
Paslanmaz çelik borular; dikişli ve çekme olmak üzere ikiye ayrılır. Üretim prosesi birbirinden tamamen farklı olan bu iki üründen, kullanımı daha yaygın olanı dikişli borulardır. Dikişli borular dilme saclardan (şerit) kaynaklanma yoluyla üretilir. Kullanım alanlarına göre HF, Lazer veya TIG kaynaklar en yaygın kaynaklama yöntemleridir. Dekorasyon boruları ve profiller HF (High Frequency) yöntemiyle üretilirken, endüstriyel borular TIG (Tungsten Inert Gas) veya Lazer kaynak ile üretilir.
Paslanmaz çelik dikişli boru'ların ticari olarak ebat aralığı 12x1 mm ila 323,9x4 mm aralığındadır. Fakat dikişli borularda standart ve standart dışı birçok ebatı üretmek mümkündür. Paslanmaz boru'lar kullanım alanlarına göre ham, fırçalı, satine veya parlak yüzeyli üretilebilir.
Paslanmaz çelik profil, paslanmaz çelik uzun grubunda dolu olmayan (oyuk/hollow) malzemelerden birisidir. Yuvarlak kesitli form boru, kare veya dikdörtgen kesitli formlar profil olarak adlandırılır.
Paslanmaz çelik profiller dikişli olarak üretilir. Dikişli profiller dilme saclardan (şerit) HF kaynaklanma yoluyla üretilir. Profiller kendi aralarında, kesitine göre kare profil veya dikdörtgen profil olarak da adlandırılırlar.
Paslanmaz çelik profil'lerin ticari olarak ebat aralığı 10x10x1 - 150x150x5 mm aralığındadır. Fakat dikişli profillerde standart ve standart dışı birçok ebatı üretmek mümkündür. Paslanmaz profiller kullanım alanlarına göre ham, fırçalı, satine veya parlak yüzeyli üretilebilir.
AISI (AMERICAN IRON AND STEEL INSTITUTE): ABD
EN (EUROPEAN NORMS): AVRUPA
DIN (DEUTSCHES INSTITUT FUR NORMUNG): ALMANYA
AFNOR (ASSOCIATION FRANCAISE DE NORMALISATION): FRANSA
BSI (BRITISH STANDARDS INSTITUTION): İNGİLTERE
JIS (JAPANESE INDUSTRIAL STANDARDS): JAPONYA
UNI (ENTE NAZIONALE ITALIANO DI UNIFICAZIONE): İTALYA
GOST (GOSUDARSTVENNYY STANDART): RUSYA
Paslanmaz Çeliklerle İmalatta Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar:
Paslanmaz Çelik malzemeler ile Karbonlu Çelikler aynı ortamda ve birbirlerine temas edecek şekilde bulundurulmamalı ve mümkünse imalatları farklı ortamlarda yapılmalıdır.
İmalat işlemi sırasında özen gösterilmeden işlem yapılırsa, malzeme yüzeyi çevredeki Karbonlu Çelik malzemeler ile çizilebilir veya ezilebilir. Bu tür hasarlar sonucunda paslanmaz çeliklerin yüzeyindeki koruyucu oksit tabaka ortadan kalkar. Bu bölgeler oksidasyona duyarlı hale gelir. Bu sebeple ağır ahşap malzeme üzerinde stoklanmalıdır. Çeneli taşıyıcılar halat ve zincir gibi malzeme yüzeyine zarar verebilecek elemanlar kullanılmamalıdır.
Dekoratif amaçlı ortamlar için imalat yapılacak ise yüzeyi folyo (PE veya PVC) kaplı malzemeler kullanılmalıdır. Bu malzemelere folyo kaplı olarak kesme, bükme işlemi uygulanır. Folyoların amacı üretim prosesinde oluşabilecek yüzey hasarlarını engellemektir. Üretim prosesi tamamlanıp, montajı da tamamlanan parçalardan folyo kolayca sökülerek istenen temiz yüzey elde edilir.
Paslanmaz Çeliklerin preste kalıplar ile soğuk şekillendirilmesi sırasında malzeme Soğuk İş Takım Çelikleri kullanılarak işlenir. Aynı kalıp ile hem Paslanmaz Çelik hem de Karbonlu Çelik malzeme işlenmemelidir. Eğer işlenmek zorunda kalınırsa mutlaka kalıp parçaları kimyasallar ile temizlendikten sonra Paslanmaz Çelik malzeme işleme tabi tutulabilir.
Kesme – Delme İşlemlerinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar:
Kalıpta, kesme ve delme işlemi sırasında alt ve üst kesiciler arasına malzeme kalınlığının % 7 - 9’u kadar boşluk verilmelidir.
237 veya toz metalürjisi çelikler kullanılmalıdır. Paslanmaz Çelik delme işleminde ise HSS zımba pimleri kullanılmalıdır.
Özellikle giyotin makasta paslanmaz çelik malzeme kesilecekse bıçaklar ve malzemenin temas edeceği yüzey çok iyi bir şekilde kimyasallarla temizlenmelidir.
Paslanmaz Çeliklerde Bükme İşleminde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar:
Abkant pres, eksantrik pres veya hidrolik preste Paslanmaz Çelik Levha malzemeler açılı olarak bükme işlemine tabi tutulduğunda bükme kalıbı ile malzeme arasında sürtünme oluşur. Bu sebeple bu işlemin yapıldığı bükme kalıplarının paslanmaz çelik malzemeden yapılması gerekir.
Paslanmaz Çelik malzemelerden kalıp imkânı olmayıp 1050, 1060 gibi malzemelerden kalıplar mevcut ise işlem sonucunda (Paslanmaz Çelik malzemenin kalıp ile temas etmiş bölgeleri) kalıp malzemesindeki Demir (Fe) elementi Paslanmaz Çelik malzemenin yüzeyinden gözle görülmeyecek büyüklükte parçalar halinde sıvanmalıdır.
Eğer bu parçalar malzeme yüzeyinden uzaklaştırılmaz ise belli bir sürenin sonunda Paslanmaz Çelik yüzeyine yapışmış bu partiküller oksidasyona uğrar. Bundan sonra malzeme yüzeyi pas lekeleri ile kaplanır (kalıba sürtünen kısımları). Böylece Paslanmaz Çeliğin kalitesinden şüphe duyulur. Tüm bu olumsuzlukları yaşamamak için Paslanmaz Çelik malzemeler 1050, 1060 gibi kalıp malzemeleriyle bükülüp formlanmış ise işlemden sonra mutlaka özel Paslanmaz Çelik kimyasallarıyla temizlenmelidir.
Paslanmaz Çeliklerde Kaynak İşleminde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar:
Paslanmaz Çelik malzemelerin kaynak işleminde ise yine benzer kurallara uyulması gerekir.
Paslanmaz Çelik kaynak edilen ortamda pas tozları veya Karbonlu Çelik tozları olmamalı ve bunlardan arındırılmış bir ortam olmalıdır.
Paslanmaz Çelik parçalar kaynak yapılırken, kaynağı yapılan parçalar mutlak suretle yine Paslanmaz Çelik bir pleytin üzerinde kaynatılmalıdır.
Kaynak; karbonlu bir pleyt üzerinde yapılırsa, parça ile malzeme arasında oluşacak arktan dolayı Paslanmaz Çelik malzemeye ark yolu ile pleyt malzemesinden tanecikler yapışır. Bu daha sonra pas lekeleri şeklinde görülebilir.
Paslanmaz Çelik malzemenin kaynak işlemi sırasında pleyt, çekiç ve fırça mutlak suretle Paslanmaz Çelik malzemeden yapılmış olmalıdır. Yine kaynak sonrası taşlama işlemi yapılacaksa taşlama taşı mutlaka Paslanmaz Çelik malzemeye uygun olmalıdır.
Eğer çekiç, fırça ve taşlama taşımız karbonlu alaşımsız çelikler için kullanılan malzemeden ise imalattan belirli bir süre sonra kaynak bölgesinde, taşlama yapılan yüzeylerde (uygun olmayan elemanların Paslanmaz Çelik malzeme üzerine bırakıldığı Demir (Fe) partikülleri) paslanma görülür.
Tüm bunların oluşmaması için kaynak sonrası paslanmaz çelik malzemenin üzerine sıvanmış veya yüzeye batmış partiküllerden temizlemesi gerekir. Bunların temizlenebilmesi için kimyasallar olduğu gibi nitrik asit ile % 20 oranında bir çözelti yapılıp 5°C - 60°C 'de parça bu çözeltiye batırılır ise yüzeyde sıvanmış veya batmış parçacıklar yüzeyden uzaklaştırılmış olur.
Diğer Öneriler
Talaşlı imalatta:
ISO M10 - M20 kalite sert metal uçlar kullanılmalı ve soğutma sıvısı olarakta % 100 saflıkta özel kesici yağ kullanılmalıdır.
Frezeleme işleminde:
ISO K01 - K10 kalite sert metal uçlar kullanılmalıdır.
Soğuk dövme - Redüksiyon:
Bu gibi zorlu işlemlerde AISI 304 / AISI 316 yerine mutlaka AISI 304L / AISI 316L tercih edilmelidir.